Rosalind, 21/09

ace <ace@xs4all.nl> in <601ftd$me9$1@news2.xs4all.nl>:

> 5. "(b/h)(i/a)gunnan"

> [...] De beste verklaring
> waar we mee kunnen komen is dat ofwel het een misverstand betreft en de
> tekst niet "hagunnan" of "higunnan" maar "bagunnan" of "bigunnan" was,
> ofwel dat "ha" of "hi" een andere prefix was, die we niet verder thuis
> kunnen brengen.

Vond je mijn hypothese over dit woord zelfs geen terloopse vermelding waard? Ik zal het, samen met wat nieuwe overwegingen (zodat het niet louter een herhaling is) nog eens op een rijtje zetten, ditmaal van de andere kant ginnend. :)

• Het betrof een woord '*ginnan' dat in de tegenwoordige tijd geen prefix had. Germaanse vormen zoals Gotisch 'duginnan' tonen aan dat '*-ginnan' in elk geval geen vast prefix had.
• Dit woord had een voltooid deelwoord 'gagunnan', waarin 'ga-' het voltooid-deelwoordprefix is (hedendaags Nederlands 'ge-'). Een dergelijk voltooid-deelwoordprefix is algemeen West-Germaans: het is ook gemeengoed in het Duits, en komt zelfs in het hedendaags Engels nog voor: 'yclept' (< *geclept).
• Als gevolg van assimilatie -- ook wel sandhi genoemd -- met het voorafgaande woord 'nestas' werd dit 'gagunnan' uitgesproken als 'chagunnan', met 'ch' ongeveer de klank van ons 'lachen', de stemloze tegenhanger van onze 'g'. Dergelijke assimilatie is in hedendaags Nederlands normaal: elke Nederlander spreekt 'basgitaar' uit als 'baschitaar'.
• Tegen 1100 werd de klank die wij nu als onze h terugvinden, nog ongeveer als onze ch uitgesproken. Het is bekend dat in de oudste Germaanse talen zoals het Gotisch, de h inderdaad als ch uitgesproken werd: Gotisch 'hlahjan' = lachen.
• Daardoor kwam onze monnik in de verleiding om 'gagunnan, hier uitgesproken als 'chagunnan' (zie boven) te spellen als 'hagunnan'.
• Dat hij gewend was aan een als 'ch' uitgesproken h-klank, zou ook verklaren waarom hij blijkbaar zo'n moeite had met de 'echte' (laryngale) h: hij schreef Latijn 'abent' in plaats van 'habent'.
• Dit zou ook verklaren waarom onze monnik een neiging had in de spelling (niet in zijn uitspraak, neem ik aan) h's toe te voegen waar die niet horen: 'hic' in plaats van 'ic'. Dergelijke hypercorrecties zie je meer bij sprekers die van nature de laryngale (onze) h niet kennen.

Alleen met de a van 'gagunnan' (in plaats van '*gegunnan') voel ik me niet helemaal lekker; voor de rest is het bovenstaande naar mijn mening in taalkundig opzicht houdbaar. (Of weet u een uiterste houdbaarheidsdatum?)

--
Rosalind Hengeveld