Gracht
ace
From: ace <ace@xs4all.nl>
Date: Mon, 21 Sep 1998 15:12:28 +0200
Message-ID: <1dfpn99.13kskpb1rfvkouN@mac0058.let.uu.nl>
Subject: Gracht
Newsgroups: nl.eeuwig.september
Organization: Every Day A New Suit
De Deense jongen die zo'n tien jaar terug in Utrecht studeerde, kende
geen vreemder Nederlands woord dan "gracht". Hoe iemand dát toch kon
verzinnen, dat begreep hij niet. "Gerucht" was ook zoiets.
gragtgragtgragt, grugtgrugtgrugt -- je krijgt er inderdaad keelpijn van.
En toch, telkens weer als ik langs een van de Utrechtse grachten fiets
(we hebben er minstens vier: een oude, een nieuwe, een kromme nieuwe en
een plompetoren-), dan ben ik blij dat we ze hebben. Vanmorgen -- het
is zomaar opeens nazomer geworden, dus dat mag gevierd -- fietste ik
langs de Nieuwe Gracht naar mijn werk. Ik heb jarenlang op een
dwarsstraat ervan gewoond, dus ik ken de buurt op mijn duimpje, en elk
jaar weer is het genieten.
Het is verwonderlijk zoveel als de grachten van elkaar verschillen: de
Oude Gracht heeft nog het meeste het karakter van een binnenhaven:
breed, allerlei bedrijfjes er vlakbij, en overal de sporen van een
handelsverleden. De Plompetorengracht is tamelijk saai: nauwelijks
begroeiing, en veel zakenpanden -- nou ja, een enkel kraakpand
daargelaten. De Kromme Nieuwe Gracht is een allegaartje: rommelige
onderwijspanden en saaie kantoortjes worden afgewisseld met monumentale
kasteeltjes (de enige Nederlandse paus, Adrianus, keek uit op dit
water), maar elk huis heeft een brug als toegangspoort, en dat geeft de
straat iets eeuwigs. De Nieuwe Gracht is het meest poëtisch: het water
is zo smal, en de kastanjebomen zijn zo oud, dat de toppen elkaar boven
het water raken. In de herfst liggen de werven vol dorre bladeren waar
doorheen gesloft dient te worden, en in de winter is het ijs zo dun dat
je er van z'n leven niet op kunt staan, maar als de sneeuw erop ligt, is
het een plaatje. 's Zomers komt de zon er niet, maar hoe vaak heb ik
niet verlangend gekeken naar de bofferds die er hun tafeltjes en
stoeltjes neerzetten en tot laat in de avond aan de koelte van het water
zaten te lachen en te praten.
Aan de vergelende kastanjes aan de Nieuwe Gracht kun je als eerste zien
dat de herfst begint, en ik denk nog altijd dat Vasalis hier haar
herfstgedichten schreef:
In de Herfst
Hol en leeg van verlangen
en de gele en amberen bomen
de groene en barnstenen stammen.
Het licht hangt stil in de blaren.
Mijn hart is te veel geopend,
te veel in het licht gevangen
in der wolken lichte varen . . .
En pijndoend, schrijnend dromen
weg van mijzelf te komen.
En eigenlijk zo wanhopend.
M. Vasalis
En als Vasalis de Nieuwe Gracht niet kende, dan toch in elk geval Bloem:
De Gelatene
Ik open het raam en laat het najaar binnen,
Het onuitsprekelijke, het van weleer
En van altijd. Als ik één ding begeer
Is het: dit tot het laatst beminnen.
Er was in dit leven niet heel veel te winnen.
Het deert mij niet meer. Heen is elk verweer,
Als men zich op het wereldoude zeer
Van de miljarden voor ons gaat bezinnen.
Jeugd is onrustig zijn en een verdwaasd
Hunkren naar onvergankelijke beminden,
En eenzaamheid is dan gemis en pijn.
Dat is voorbij, zoals het leven haast.
Maar in alleen zijn is nu rust te vinden.
En dan: 't had zoveel erger kunnen zijn.
J.C. Bloem
Ik woon er niet meer, al jaren niet meer, en dat spijt me nog altijd.
Elke keer als ik naar huis fietste, prees ik mezelf gelukkig, en er ging
amper een dag voorbij of ik liep met een van mijn huisgenoten de singels
rond.
Ik moest maar rijk worden, denk ik, of de staatsloterij winnen, en er
een huis kopen. Zo tijdloos is die gracht, dat je je er onmogelijk oud
kunt voelen.
ace
--
=^^=
( )~ _________________________________________ (c) ace <ace@xs4all.nl>