Naief

Karin Spaink

   
From: kspaink@xs4all.nl (Karin Spaink)
Newsgroups: nl.eeuwig.september
Subject: Naief (Het Parool, 16 september 1996)
Date: Mon, 30 Sep 1996 11:18:34 GMT
Organization: Marcab Tech, Inc.
Message-ID: <324fac25.48036838@news.xs4all.nl>
X-XS4ALL-Date: Mon, 30 Sep 1996 12:20:48 MET DST

Ha! nl.4ever9 is er!
	Jullie hadden nog een Parooltje tegoed van me.


Naief


'You're so *fucking* naive,' zei de Schotse winnaar van de Booker Prize
tegen de Amerikaanse zanger, en maakte een woest gebaar met zijn handen
alsof hij nog om zijn hoofd hangende zinnen uit de lucht plukte en op de
grond smeet. 'So in*cre*dibly stupid.' Het liep inmiddels tegen vier uur 's
morgens en de whiskyfles was half leeg; het gesprek ging over politiek. De
Amerikaanse zanger vroeg, bijna pijnlijk beleefd, om opheldering. 'Hoe
bedoelt U, naief? Welke opmerking mijnerzijds brengt U tot die conclusie?'
'I am *not* going to explain, because you wouldn't understand what I was
telling you anyway. You're too fucking naive,' antwoordde de Schotse
schrijver, nu nog bozer.
	Het gekke was: het lag 'm niet eens aan de whisky. En het lag  'm ook
niet aan het feit dat de Amerikaanse zanger Amerikaans was, ook al was dat
de stok waarmee de schrijver hem trachtte te slaan. ('You fucking Americans
don't even understand your own history. You're all wankers.') Het lag er
meer aan dat de Schot Brits was.
	Een week eerder was ik getuige geweest van een al even curieuze
discussie, ditmaal tussen twee Britten, beiden  professor aan een Engelse
universiteit: Richard Dawkins en Richard  Barbrook. Dawkins ontwikkelde in
de jaren zeventig een theorie over sociobiologie en kwam met het begrip
'zelfzuchtige genen'. Daarin bestempelde hij genetische processen als het
diepste en meest fundamentele niveau waarop de 'survival of the fittest' te
onderscheiden is. Genen zijn volgens Dawkins biologische
informatie-pakketjes wier enige oogmerk is zich te handhaven en zichzelf zo
succesvol mogelijk te vermenigvuldigen; mensen zijn uit dat oogpunt
beschouwd voornamelijk een voertuig, een slimme truc van genen. Inzet van
de discussie tussen Dawkins en Barbrook was Dawkins idee dat er, naar
analogie van deze zelfzuchtige genen, misschien ook culturele
informatie-pakketjes te onderkennen zijn ('memes'), die zich op een
vergelijkbare wijze als genen in de strijd om het bestaan werpen.
	Nu is dat een uiterst intrigerende maar tevens zeer moeizame discussie.
Wat zou in zo'n memetische theorie bijvoorbeeld de kleinste eenheid van
informatie zijn? Heb je er iets aan wanneer je culturele processen niet
langer in termen van ideeën bekijkt, maar spreekt over memen en virussen?
Kun je zeggen dat ideeën er op uit zijn zichzelf voort te planten, en zijn
mensen daartoe hun hulpmiddel, een soort onwetende drager? Is het zinvol
theorie¨n over biologische processen en verschijnselen over te planten naar
discussies over cultuur, of loop je dan het risico dat je meer verwarring
zaait dan dat  je opheldering schept? Importeer je niet als vanzelf
allerlei metaforen die, doordat metaforen nu eenmaal hun eigen connotaties
hebben, allerlei ongewenste beschrijvingen en suggesties oproepen?
	Daar hadden ze het over, Dawkins en Barbrook. Maar iets maakte dat er
niets van die discussie terecht kwam. Want terwijl ze stonden te debatteren
- Dawkins, gekleed in een duur kostuum, beleefd neerbuigend, licht
aristocratisch, met een prachtige dictie en een schoolmeestertoon aannemend
jegens al die luisteraars die volgens hem niets van de evolutieleer
begrepen; Barbrook vol politieke retoriek en oudlinkse cliches, in een
tweed jasje met lappen op de ellebogen en een pet op, in snerend plat
Londons volzinnen naar Dawkins hoofd slingerend - begon het veel
luisteraars te dagen. Deze twee professors debatteerden niet. Ze waren de
klassenstrijd aan het naspelen.
	Barbrook verloor, uiteraard. Niet alleen omdat marxisme en
klassenstrijd, ook wanneer ze in een postmodern jasje worden gestopt,
hopeloos ontoereikend zijn wanneer je het over genen en evolutie moet
hebben, maar bovenal omdat hij overduidelijk een valse rol speelde. Hij was
namelijk helemaal niet de woordvoerder van de verdrukte klassen - hij was
een professor met een eigen onderzoeksinstituuut, geen universitaire
arbeider die werd uitgebuit door het grootkapitaal.
	Het was dolkomisch en dieptragisch tegelijk: juist doordat Barbrook zo'
n ouderwetse opstelling aannam, was zijn kritiek inadequaat, lachwekkend
zelfs. Met driemaal roepen dat sociobiologie tot eugenetica en
nazi-praktijken leidt, kom je er niet, en een intellectueel debat win je
niet met arbeideristische slogans. Maar bovenal was het gruwelijk *Brits*.
Ik kan geen enkel ander land ter wereld verzinnen waar het politieke debat
zo wordt gedomineerd door klasse, en waarin elk denkbaar onderwerp binnen
de kortste keren zo finaal wordt gereduceerd tot de strijd tussen arbeid en
kapitaal, alsof dat werkelijk de enige lijn is waarlangs te redeneren valt.
(Het heeft met de wet  van de remmende voorsprong te maken, denk ik:
Engeland was het eerste Europese land waar de industrialisering vaste voet
aan de grond kreeg, waar het communisme zeer levendig was, en waar
vakbonden sterk waren - en nu, decennia later, met een sterk veranderde
wereld om zich heen, houden ze nog altijd krampachtig vast aan de toen
opgedane inzichten.)
	De Schotse schrijver was woest op de Amerikaanse zanger. De zanger had
de schrijver gevraagd uit te leggen waar de ruzie tussen Lenin en Trotski,
waar de Schot herhaaldelijk aan gerefereerd had, nu precies om draaide. 'I
can't fucking explain to you,' herhaalde de Schot boos. 'You're too fucking
naive and you simply refuse to understand. Jullie Amerikanen, jullie willen
niet eens weten wat er in jullie eigen geschiedenis is gebeurd. Chicago,
1890. Daar werden anarchisten doodgeschoten, daar is 1 mei geboren. En
zolang je dat niet weet, kan ik niet met je praten. You gotta fight, man,
you gotta *fight*.'
	Kennis over Chicago 1890 als toetssteen nemen voor de vraag of iemand
politiek deugt. Een pet opzetten en de klassenstrijd loslaten op een
professor in de biologie. Zo anachronistisch, zo hopeloos *Brits* . Ik
vrees dat Dawkins zou moeten zeggen: 't is een verouderd *meme*, dat van
die klassenstrijd, maar in Groot-Brittannië heeft het een biotoop gevonden
waar het zich met succes weet te handhaven.


Karin Spaink
15 september 1996




groet,
        Karin Spaink

-  I write, therefore I am:   http://www.xs4all.nl/~kspaink
Steunfonds rechtszaak Scientology v. Spaink et. al.:
-  Vrienden van K., giro 450 9627, Amsterdam