From: ace@xs4all.nl (ace)
Newsgroups: nl.kunst.literatuur
Subject: Geestverruimende middelen
Date: Mon, 16 Feb 1998 22:45:48 +0100
Organization: Every Day A New Suit
Message-ID: <1d4kdg8.19smu9ka90klxN@et-isdn01-00.dial.xs4all.nl>
X-Newsreader: MacSOUP 2.3

Vanwege een chronisch gebrek aan talent voor *echte* geestverruimende middelen (ja, *sorry*, ik kan het ook niet helpen, ik word slaperig van alcohol en misselijk van wiet) moet ik mijn geestverruimende ervaringen uit boeken halen. Er zijn van die boeken die het voor elkaar schoppen om een nieuwe dimensie aan je dagelijkse leven toe te voegen, die je werkelijk wat nieuws leren, een nieuw inzicht verschaffen, waardoor je een paar dagen in een roes rondloopt. Mijn top 3 (en ik vertel niet wat boven is en wat onder):

De Torens van Februari -- Tonke Dragt
De SS-ers -- Armando en Hans Sleutelaar
Het Parfum -- Patrick Süskind

Maar een paar boeken bezorgden mij de neiging om de kaft open te trekken om te zien waar de hoofdpersonen gebleven waren, maar Tonke Dragts `Torens van Februari' was zo'n boek. Het verhaal gaat over een jongen die ontdekt heeft hoe je in de spiegelwereld, de schrikkelwereld kunt komen. Daar beleeft hij allerlei avonturen, en hij weet ook weer terug te komen, maar hoewel hij zijn geheugen niet mee kan nemen als hij van wereld wisselt, weet hij uit zijn eigen aantekeningen toch dat hij er opnieuw heen moet. Heel knap is de manier waarop de schrijfster de suggestie weet te wekken dat het boek niet van haar hand is, maar dat het het manuscript is van de hoofdpersoon waarop het boek gebaseerd is. Het boek heeft een afschuwelijk open einde, niet zozeer omdat het zo'n akelig verhaal zou zijn, maar vooral omdat de vraag wat er met de jongen gebeurd is maar blijft knagen. Ik zal tien geweest zijn toen ik het boek las, maar ik was er volstrekt van overtuigd dat het boek waar moest zijn, ook al wist ik eigenlijk best dat dat niet kon. Maar toch.

Van een volstrekt andere orde, maar daarmee niet minder indrukwekkend, was het boek "De SS'ers, Nederlandse vrijwilligers in de Tweede Wereldoorlog", door Herman Dirk van Dodeweerd (Armando) en Hans Sleutelaar. Het bevat interviews met SS-ers, non-fictie, dus, en het meest indrukwekkend vond ik niet zozeer het sensationele van het feit dat het hier _echte_ SS-ers betrof, alswel het feit dat het hier _echte_ mensen betrof. Waar ik vroeger altijd dacht dat nazi's een soort van duivels waren, klootzakken eerste klas, barbaren, demonen, schobbejakken, zeerovers -- ik zal een jaar of dertien geweest zijn, dan denk je dat nog -- bleek uit dit boek dat het vooral miezerige mannetjes waren, mensen die dachten goed te doen, die dachten hun land te helpen. Doodeng vond ik het, en uiterst verontrustend. Het idee dat ze uitgestorven waren, verslagen, uitgeroeid, dat idee stond opeens op de helling. Niets uitgestorven, geen sprake van verslagen: ze waren gewoon opgegaan in de grauwe massa, de jij-en en ikken, de buurman, de bakker, de melkboer.

Het Parfum ("Das Parfum, die Geschichte eines Mörders") beschrijft het verhaal van een man met een fenomenaal reukvermogen. Hij is zonderling, eerder dierlijk dan menselijk, en hij beschikt dankzij zijn neus over veel meer informatie dan de meeste mensen. Hij kan geuren lezen, en wanneer hij op een gegeven moment in de leer komt bij een parfum-maker, krijgt hij de middelen in handen om zelf ook geuren te componeren. Süskind slaagt er op verbluffende wijze in om de geuren en hun verhaal tot leven te wekken, en hij weet bijzonder knap de suggestie te wekken dat er een hele wereld te ontdekken is, waar wij, geurdoven, reukblinden, nooit de finesses van zullen kennen. Juist omdat het zo'n instinctief gebeuren is, ruiken, waar we eigenlijk geen grip op hebben en waar we ons bovendien niet bewust van zijn, is de sensatie erg sterk dat je te maken hebt met een verslag van een ondergrondse organisatie die de touwtjes in handen heeft. De ban van dit boek werd mettertijd wel minder, maar zijn invloed is nooit helemaal verloren gegaan. De macht van het reukvermogen heeft een blijvend respect verworven.

ace

-- 
=^^=
(  )~ _________________________________________ (c) ace <ace@xs4all.nl>

From: ace@xs4all.nl (ace)
Newsgroups: nl.kunst.literatuur
Subject: Re: Geestverruimende middelen
Date: Fri, 6 Mar 1998 00:42:25 +0100
Organization: Every Day A New Suit
Lines: 39
Message-ID: <1d5g0wy.1itrw9s1ni85hgN@[194.109.37.103]>
References: <1d4kdg8.19smu9ka90klxN@et-isdn01-00.dial.xs4all.nl>
X-Newsreader: MacSOUP 2.3

[ top 3 van geestverruimende boeken ]

> De Torens van Februari -- Tonke Dragt
> De SS-ers -- Armando en Hans Sleutelaar
> Het Parfum -- Patrick Süskind

Voor dat ik dat vergeet: Een Man, van Oriana Fallaci, dat was ook wel degelijk een boek dat lang is blijven spoken. Het is het verhaal van een journaliste die haar liefde voor een Griekse vrijheidsstrijder beschrijft; een man die bij een mislukte bomaanslag werd opgepakt en tijdens zijn gevangenschap hevig gemarteld en mishandeld.

Hij is heel duidelijk de hoofdpersoon in het verhaal -- niet alleen omdat de schrijfster zich concentreert op zijn politieke geschiedenis waarin haar eigen rol zeer marginaal is, maar ook omdat ze hem beschrijft als een dominante maar charismatische persoonlijkheid. Hun liefde is in mijn ogen nog niet eens het belangrijkste; wat belangrijk is, is de ontwikkeling van zijn karakter, of liever: de sporen die zijn geschiedenis op hem hebben achtergelaten.

Het boek leerde me over grenzen: hoe mensen die doorbreken, en wat er met mensen gebeurt als ze ze doorbroken hebben. Dat dat heel wat is, weet ze heel aannemelijk te maken: de doodsverachting die hij heeft, het onvermogen zich te binden, zijn cynisme, maar ook z'n zelfoverschatting, zijn kilheid en zijn eigenliefde. Ze _raast_ door het verhaal heen, en ook al is het een behoorlijke pil, ik geloof dat ik het in een nacht uitgelezen heb, en niet meer kon slapen toen het uit was. Beklemmend, maar fascinerend, en eigenlijk basisstof voor iedereen die affiniteit voelt met het werk van Amnesty International. Niet om te lezen "Kijk! Kijk! Zo errug is dat nou, dat martelen", maar om je te realiseren hoe ver de invloed van dergelijke regimes kan reiken, en tot welke excessen ze kunnen voeren.

ace

-- 
=^^=
(  )~ _________________________________________ (c) ace <ace@xs4all.nl>

From: "Marcel van den Busken" <busken@xs4all.nl>
Newsgroups: nl.kunst.literatuur
Subject: Re: Geestverruimende middelen
Date: 6 Mar 1998 10:31:47 GMT
Organization: XS4ALL, networking for the masses
Message-ID: <01bd48ea$73bf35a0$LocalHost@marcel>

Groet, Marcel

From: pkoopman@SPAMBLOCKEReuronet.nl (Peter Koopman)
Newsgroups: nl.kunst.literatuur
Subject: Re: Geestverruimende middelen
Date: 6 Mar 1998 10:41:31 GMT
Organization: Damage Inc
Message-ID: <34ff2464.301862911@news.euronet.nl>

> Peter Koopman <pkoopman@SPAMBLOCKEReuronet.nl>:
>
[Torens van Februari]
> lenen op de
> jeugdafdeling van de bibliotheek, om er een beetje het juiste gevoel bij
> te krijgen. Scheelt dat, voor het fonds?

Ik vrees van niet. De vorige keer dat ik die uitweg koos, eindigde ik _toch_ in de boekhandel (bij Helden & Boeven om precies te zijn) om alsnog "De gebroeders Leeuwenhart" aan te schaffen. 't Was uitgeleend in de bieb.

> nieuwe leeservaringen moeten we hebben!

Ik lees langzamer en minder dan de meeste nl.k.l-bevolkers, geloof ik. Zo ben ik al weken bezig in "Een fantast schrijft geschiedenis" van Regina Grüter (over de affaires rond Weinreb). Het zal nog wel even duren voordat ik daar iets al dan niet wervends over kan posten.

Voor "Een fantast..." las ik "De tweeling" van Tessa de Loo. Ik geloof dat ik daarover al iets had gepost. Het is het verhaal van twee vrouwen, de tweeling uit de titel, dat elkaar na decennia weer tegenkomt in een kuuroord in Spa. aan de hand van vooral hun oorlogservaringen wordt een beeld geschetst van hun levens, sentimenten. Ook wordt een beeld gegeven van het leven in oorlogstijd als Duitsche burger. De tweeling is namelijk van oorsprong Duitsch, maar één van beiden is al jong naar Nederland gekomen en bijna geheel vernederlandst. Ik vond het een mooi boek, met ontroerende stukken en een sterk verhaal. Maar je vroeg naar

> boeken waarvan je zult vinden dat je wat gewonnen hebt door ze te lezen

en dat is het boek alleen maar als je een romantische aanleg en/of belangstelling voor mensen in WOII hebt.

"Montijn" is een boek waarvan ik vind dat iedereen het moet lezen. Het verhaal van Jan Montijn, van weerbarstig protestants jongetje via bijna iedere oorlog tussen 1940 en 1970 tot gekend kunstenaar, staat bol van de spectaculaire wendingen en gebeurtenissen. Het is niet te geloven dat dit allemaal in één en hetzelfde mensenleven heeft plaatsgevonden. Het is de biografie van Montijn maar opgeschreven door Dirk Ayelt Kooiman, die er m.i. zijn beste werk mee heeft afgeleverd.

Een boek dat mij echt veranderde, in de zin dat het me dingen liet zien die ik eerst niet zag, is eigenlijk een essay. "Een dag uit het leven van de reuzenkoeskoes" leerde mij analyseren. Karel van het Reve deed zijn bezwaren tegen de evolutietheorie (die ik eigenlijk helemaal niet goed ken[de]) uit de doeken op een heldere en -naar het mij toescheen- onweerlegbare manier. Zo goed geschreven, zo duidelijk beargumenteerd, dat opstel heeft echt een voorbeeldfunctie gehad. Het zette mij er ook toe aan meer te gaan lezen van Van het Reve en nu heb ik alles van hem op de plank staan (behalve de Russische literatuurgeschiedenis). Ik herlees alles eens in de zoveel tijd, het blijft mij boeien. En KvhR's stukken hebben er _zeker_ toe geleid dat ik ben gaan lezen: ik zou anders nooit Max Havelaar of Woutertje Pieterse ter hand hebben genomen, of iets van Scott Fitzgerald of Chandler of andere door hem genoemde schrijvers. Bovendien heeft het werk van Van het Reve ertoe geleid dat ik nu nog steeds heel graag essays lees, van Komrij, van Kousbroek, van 't Hart, van Zwagerman.

Heel kort nog, anders wordt het een wel erg lange post: Chris Bos. Ik heb twee boeken van hem. Ze worden niet meer uitgegeven en zijn allang verramsjt. Ik heb er ooit een stel gekocht om af en toe cadeau te geven. "De woede van de bassist" en "Vergeet het maar broertje" zijn schatten van boeken, heel ontroerend en in het geval van "Vergeet het maar broertje" ook wel wrang. Misschien kom ik er later nog op terug.

Tot zover, terug nu naar de studio op usenet.

-- 
Peter Koopman                 pkoopman@SPAMBLOCKEReuronet.nl
Ik bloei van binnen met de dood tot bloem
wiedend het andere kruid, dat ik verdoem
ik voed haar met mijzelve, eenmal zal
een graf met bloemen bloeien zonder tal.
                                         - Gerrit Achterberg

From: mvschaar@xs4all.nl (Marco van Schaardenburgh)
Newsgroups: nl.kunst.literatuur
Subject: Re: Geestverruimende middelen
Date: Fri, 06 Mar 1998 19:20:56 GMT
Organization: dENK zELF
Message-ID: <350047dd.1759405@news.xs4all.nl>

On Fri, 6 Mar 1998 09:33:46 +0100, ace@xs4all.nl (ace) wrote:

>Nou, wat ik eigenlijk hoopte, is dat mensen het lijstje aan zouden
>vullen. Dat jullie er je eigen umwerfende ervaringen naast zouden
>leggen, en zo mijn jacht op een shotje wat zouden vergemakkelijken.
>

Hoi Ace,
Omdat ik "een man" van Fallaci zo schitterend vond heb ik ook "Insjallah" van haar gelezen. Als jij een man goed vond moet je deze zeker ook lezen.
Het gaat over de burgeroorlog in Beyrout. Een strijdtoneel waar ik destijds niks van snapte en het destijds zo ingewikkeld was dat ik er niet eens meer moeite voor deed om het te snappen.
Fallacci belicht in haar boek personen uit diverse kampen en het griezelige is dat je sympathie voor deze personen zich niks aantrekt van tot welk kamp de personen tot wie jij je aangetrokken voelt behoren. Daarnaast worden werkelijk gebeurde feiten in dit boek verweven met de hoofdpersonen.
Absoluut geen vrolijk boek maar het verschaft wel een hele boel informatie over deze oorlog hoewel je er na het lezen van dit boek misschien juist helemaal niks meer van snapt.
Zeker een boek wat je in een andere wereld trekt!
Mocht je het gaan lezen dan hoor ik graag van je wat je er van vindt (mag ook per e-mail want ik weet niet of ik nog lid ben van deze nieuwsgroep eerdat je erdoorheen bent geworsteld.

Nog één tip: De Uitvreter van Nescio Absolute wereldklasse. Een boek om jaloers op de hoofdpersoon te worden.